मस्त! जुन्या आठवणी जाग्या झाल्या.

Yashwant khup chan lihilayas,apan tevha 10-11 varshanche hoto..tyavelechi athavan zali,amchehi anubhav kahise asech ahet...junya athavanina ujala milala.Amche Harinivas sudhha ashach charchet hote.

I was 10 years old. We were living in Godrej colony at Vikhroli. We had the mountains in our colony where anti aircraft guns were placed. There used to be marshals doing the rounds during night. With the intermittent sirens going on in case of an air raid, we had put dark carbon paper on our windows for black outs. There were a few flares fired during that period and we used to run under our beds ( we were trained in school what was to be done). That was the closest war like experience for me.

Post the war there was a grand welcome of all the 3 chiefs of staff organised by the Godrej family in our school. We had the opportunity to meet and listen to Field marshal Sam Manekshaw, AIr chief P C Lal and admiral Nanda. I still get goose bumps

बांग्लादेश हा दिवस मुक्तीदिन म्हणून साजरा करतो. तर पाकिस्तानमध्ये हा `सकुते ढाका` या नावाने पाळला जातो. यु ट्यूबवर पाकिस्तानी मिडिया फॉलो केल्यावर याबद्दल बरीच त्यांच्या बाजुची माहिती मिळते. बंगाली आपल्याला समजत नाही, पण पाकिस्तानी उर्दू सहज समजते. त्यातून खुपच मनोरंजक माहिती हाती येते. पाकिस्तानचे दोन तुकडे झाल्याची सल पाकिस्तानच्या मनातून जात नाही. हे दोन तुकडे होण्यास प्रत्यक्ष पाकिस्तानच कारणीभूत होता हे पाकिस्तानातील अनेक विचारवंतांनी मान्य केले आहे. एकतर दोन्ही भागात खूप मोठे अंतर, त्यात पाकिस्तानी पंजाब्यांची बंगाल्यांना तुच्छ मानण्याची वृत्ती, बंगाल हा आपल्यावरील ओझे आहे अशी पाकिस्तानी राज्यकर्त्यांची भावना होती. त्यातून बंगालकडे दुर्लक्ष झाले. शेख मुजिबुर रहमान यांना बहुमत मिळाले असतानाच त्यांना पंतप्रधानपदापासून दूर ठेवण्यात आले. बंगाली भाषेऐवजी उर्दू लादण्याचा प्रयत्न, लष्करात बंगाल्यांना स्थान न देणे, बंगालच्या निर्यातीमधून मिळालेला निधी बंगालला न देणे अशा अनेक कारणांचा यात समावेश आहे.
मात्र पाकिस्तानातील कट्टरपंथीय मात्र याचा सारा दोष भारतावर टाकतात. बांग्लादेशातील हिंदू शिक्षकांनी तेथील मुस्लिमांना भडकवले, त्याला भारतीय गुप्तचर यंत्रणेने साथ दिली व यातून भारताने कट रचून पाकिस्तानचे दोन तुकडे केले ही यांची भावना असते. आताही १६ डिसेंबरला पुन्हा एकदा या साऱ्याची उजळणी पाकिस्तानी मिडिया करताना दिसेल. यात झुल्फिकार अली भुट्टोंचे दोन उद्गार प्रसिद्ध आहेत. मुजिबूर रहमान यांना बहुमत मिळाल्यानंतर जाहिर सभेत भुट्टोंनी `उधर तुम, इधर हम ` असे उद्गार काढले होते. यातून एकाच देशात दोन पंतप्रधान होतील असे संकेत दिले होते. पाकिस्तानी सैन्याने शरणागती पत्करली आणि बांग्लादेश स्वतंत्र झाल्याची बातमी कळल्यावर भुट्टोंची प्रतिक्रिया होती, `चलो, पिछा छुटा`.
आज तोच बांग्लादेश सर्व क्षेत्रात पाकिस्तानच्या पुढे आहे.

हे युध्द चालू असताना मी फक्त ९ वर्षांचा होतो . युद्ध जिंकल्यावर साऱ्या गावांनी मिळून एक विजय मिरवणूक काढली . त्यात एका हात गाड्यावर सैनिकाचा वेश करून मला उभे करण्यात आले . आसपास कुंड्या वगैरे ठेऊन जंगलाचा आभास निर्माण करण्यात आला होता . पुढे घोड्यावर स्वार काही सैनिक वेशातील मुले होती . चौका-चौकात मला लोक ओवाळत होते ,हार घालत होते ,पेढे भरवत होते. त्यासाठी तो हातगाडा थांबवावा लागत असे . पुन्हा तो गाडा गतिमान होताना तोल सांभाळायला मोठी कसरत करावी लागे . काही तास ही मिरवणूक चालली होती . इतके पेढे एका दिवसात मी नंतर कधीही खाल्ले नाहीत .

यशवंत,
छान लिहिलंयस. विषयही तुला पटापट सुचतात हे चांगलं आहे.
७१ च्या युद्धाच्या वेळेस आम्ही तळेगांवच्या शाळेत होतो. युद्ध तिकडे लांब सुरु होतं पण तू म्हणतोस तसं सगळ्यांनाच असं वाटत होतं की कोणत्याही क्षणी पाकीस्तानी सैनिक समोर येऊन उभा राहील की काय. बालबुद्धीच ती तिला काय भराऱ्या मारायला? तिन्हीसांजेला तावदानांना ब्राऊनपेपर लावलेल्या खिडक्या बंद करुन बंद खोल्यांमधे आम्ही बसायचो. युद्धाचे विचार करतच झोपत असू. दिवस उजाडल्यावर शाळेत जाताना आम्ही एखादी बंदुकीची गोळी पडलेली सापडते का किंवा न फुटलेला बाँब सापडतो का हे रस्त्याने शोधतच शाळेत पोचायचो. जवळच एक टेकडी होती त्यावर एक छोटसं बांधकाम केलेलं घरासारखं काहीतरी होतं आमच्या मनातल्या कल्पने प्रमाणे तिथे रडार होतं आणि त्यातून शत्रूची येणारी विमानं दिसतात असा समज होता. रात्रीच्या वेळेस सायरन वाजला की पाठोपाठ शत्रूची विमानं येतात की काय असं वाटायचं बाल मनच ते त्यात काय येईल काही सांगता यायचं नाही. पण एकंदरीत सगळी गंमतच वाटायची. त्यावेळी आम्हाला छोटा जवान सिनेमाही दाखवला होता. त्यामुळे असं वाटायचं की आपणही सीमेवर जायची वेळ आल्यास बेधडक जायचं. कालांतराने युद्ध संपल्याचं समजलं आणि परमानंद झाला. त्या आनंदात आपला देश जिंकला होता, आपण तळेगावात सुरक्षित आहोत, आई-बाबा मुंबईत सुरक्षित आहेत आणि सारं काही आलबेल आहे या भावना होत्या.
असो, फार छान आठवणी जाग्या केल्यास. अशाही युद्धस्य कथा रम्यः म्हणायच्या.

खरं आहे... त्यानंतरच्या वह्यांची कह्वरे सुद्धा युद्ध प्रसंग दाखवत असंत

This is incredible, Kaka.

Cannot believe that in the same housing society, your generation and mine had such different experiences growing up. An anthology of memories over the generations in Citizen society needs to be document. Wish we could have interviewed our Aba, as even he moved to the society when he was a schoolboy.

👍 Memories of the drill (after siren sound) we practiced so many times in school as well as in our society is still fresh in my memory.

जुन्या आठवणींना उजाळा मिळाला. चांगले वाटले.

त्याकाळच्या लहान मुलाची रोजनिशी छानच!👌
मीही त्याकाळी ११ वर्षांचा असल्याने लिखाण अधिकच भावले. 🙂👍